برای افزایش ارزش گوهرها بر روی سنگها و کانیهایی که میتوانند در دسته گوهرها قرار بگیرند کارهای مختلفی انجام میشود. یکی از روشهای رایج که میتواند ارزش گوهرسنگها را چند برابر کند، رنگآمیزی آنها است.
رنگ نمودن گوهرها
بخش بزرگی از گوهرسنگها که از منابع طبیعی به دست میآیند، به دلیل داشتن کاستیهایی خریدار ندارند. یکی از این کاستیها در رابطه بارنگ آنها است که میتواند نامرغوب و یا کمرنگ باشد. این کمبودها میتواند به دست متخصصین این کار اصلاحشده و بهدلخواه کمرنگ یا پررنگ شود.
در برخی روشها هیچگونه تغییر و تبدیلی در ترکیب شیمیایی و جنس سنگ رخ نمیدهد. ولی روشهایی نیز به کار گرفته میشود که مواد شیمیایی در ترکیب سنگ وارد میشود.
روشهای رنگآمیزی گوهرها
گوهرها به روشهای گوناگونی رنگآمیزی میشوند که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد.
سنگ عقیق در طبیعت به رنگهای مختلف ازجمله رنگ خاکستری پیدا میشود برای اینکه رنگ آن را سیاه کنند تا همانند شبق بشود، سنگ عقیق را در محلولی قندی میخوابانند و به محلول زمان کافی میدهند تا در روزنههای موجود در سنگ نفوذ کند. سپس، با حرارت دادن آن رنگ سیاه حاصل از سوختن قند در درون عقیق نمایان میشود درصورتیکه بهجای محلول قند از نیترات آهن استفاده شود، رنگ سنگ قهوهای خواهد شد. همچنین برای داشتن رنگ سبز میتوان از املاح حاوی کروم استفاده کرد. در برخی از بلورهایی که رنگآمیزی میشوند رنگ باگذشت زمان از میان خواهد رفت.
روشهای گرم کردن سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی برای تغییر رنگ بسیار رایج است.
بهغیراز الماس به بیشتر گوهرها گرما داده میشود تا به شفافیت آنها کمک کند و یا باعث مرغوبیت آنها شود برای مثال رنگ کدر یاقوت با گرما دادن از بین میرود.
گونهای از تورمالین ها که رنگی کدر و تیره دارند در اثر دما به رنگ سبز روشن درمیآیند و گاهی همسان بارنگ زمرد میشوند.
روشهای جدید رنگ کردن گوهرها
در روشهای نوین، استفاده از تابانیدن پرتوهای رادیواکتیو یا فرابنفش رایج است.
در این روشها از اشعه رادیوم و پراش پرتوهای آلفا، بتا و گاما استفاده میشود. برای مثال میتوان بهوسیله اشعه گاما الماس بیرنگ را به الماس سبز تبدیل کرد. همچنین، کوارتز دودی نیز به همین طریق از کوارتز بیرنگ تهیه میشود.
تغییر رنگ گوهرسنگها بهسادگی آنچه گفته شد نیست. بلکه در اغلب موارد نیازمند محاسبات و فنّاوری متناسب با ویژگی مخصوص هر سنگ میباشد و باید از سیستم بلوری، خواص فیزیکی و خواص شیمیایی گوهرها اطلاعات کافی وجود داشته باشد تا بتوان از روش مناسب برای آنها استفاده کرد.
بهطورکلی از روشهای پیشرفتهتر برای سنگهایی استفاده میشود که کمیاب هستند و یا اصلاح رنگ آنها موجب میشود قیمت آنها چند برابر شود در این صورت این کار مقرونبهصرفه خواهد بود و باعث رونق بازار آن گوهر میشود.