در تاریخ افسانههای متعددی درباره اوپال وجود دارد. بر طبق افسانهای هندی به نقل از کتاب سنگهای جواهر نوشته هیپس گفته میشود که خداوندان برهما، ویشنو و شیوا هر سه دل درگرو عشق زنی زیبا میسپارند و به رقابت میپردازند. خداوند خداوندان از این موضوع خشمگین میشود و زن زیبا را بهواسطه غبار و مه میپوشاند. ازاینرو هرکدام از خدایان رنگ خود را به زن میبخشند تا بتوانند او را ببینند و تشخیص بدهند. ویشنو رنگ طلایی با شکوه ، برهما رنگ آبی بهشتی و شیوا رنگ قرمز شورانگیزرا به او هدیه میکنند اما این رنگها با وزش باد پاک میشد. سرانجام دل خدای خدایان به رحم آمده و زن را به سنگ تبدیل میکند که این سنگ بدون درخشندگی و به رنگهای رنگینکمان یافت میشود.
اوپال در قرونوسطی بسیار موردتوجه بوده و سنگ چشم نامیده میشود و معتقدند که سوی چشم را زیاد میکند و بر این باور بودند که اوپال رنگ موی بانوان موطلایی را حفظ میکند.
این سنگ در تاج سلطنتی پادشاه مقدس روم بهکاررفته است و نمادی از پاکی است و سبب غلبه پادشاه بر دشمنان میشود.
در مشرق زمین اپال را لنگر امید مینامند و رومیان آن را سمبل عشق و امید میدانند.
سنگ اوپال چیست و چه خصوصیاتی دارد؟
اپال نوعی سیلیکات آبدار یا بهعبارتدیگر دیاکسید سیلیکون آبدار است. تفاوتش با دیگر کانیها در این است که متبلور نیست! آن را نوعی ژله سخت شده میپندارند. مقدار آب موجود در آن ازنظر کانیشناسی در بازه 2 تا 20 درصد است؛ اما مقدار آب موجود در گوهر اوپال حدود 6 تا 10 درصد است.
ازنظر خواص فیزیکی سنگ اوپال بهطورکلی دارای وزن مخصوص 2.1 تا 2 و ضریب شکست 1.46 تا 1.40 است؛ اما با توجه به تقسیمبندی اوپال این بازه اعداد میتواند اندکی متغیر باشد. سختی 6 در مقیاس موس را دارد و سیستم بلوری آن بیشکل است. این کانی ازلحاظ رنگی متنوع است و معمولاً بهرنگهای سفید، سیاه، نارنجی، زرد و بیرنگ دیده میشود. اوپالها معمولاً بازی رنگ بهصورت متنوع در طیفهای مختلف دارند که به جذابیتشان میافزاید.
نوع خاصی از اوپال که رنگ خاکستری تا مشکی دارد را اوپال سیاه میگویند که اولین بار در استرالیا یافت شد. این سنگ زیبایی منحصربهفردی دارد که میتوان گفت در سایر گوهرسنگهای سیاهرنگ دیده نمیشود زیرا در آن ذراتی دیده میشود که بازی رنگی زیادی دارند و مانند اکلیل جلبتوجه میکنند.
تقسیمبندی انواع اوپال
- اوپال معمولی: نوع معمولی فاقد درخشندگی است و مات دیده میشود. اپالهای عسلی، پراز یا کریزوپال، شیری، هیدروفان و خزهای در این دسته قرار میگیرند.
- اوپال آتشین: به دلیل نارنجیرنگ بودن نام آتشین را برای این دسته قرار میدهند. این نوع غالباً غیر شفاف است اما نمونههای گرانبهای شفاف و فاقد ناخالصی نیز دارند. اپال آبدار مکزیکی در دسته است که فقط در مکزیک یافت میشود. شفاف است و رنگ آن کمی تمایل به قهوهای دارد.
- اوپال گرانبها: دارای ویژگی باارزش اپالسنس است و رنگهای آن در زوایای مختلف در طیفهای متنوع دیده میشود. بلورهای ریز اکسیدی از جنس سیلیس بانام اپالین در لایههای مختلف این سنگ وجود دارد که سبب میشود ارزش بیشتری داشته باشد.
- اوپال ارگون: این نوع فقط در ارگون آمریکا یافت میشود و اغلب شفاف با سایه مایل به آبی است. عدهای آن را در تقسیمبندی به نام اوپال دریایی جای میدهند. بازی رنگ آن جلوهای زیبا را به نمایش میگزارد.
محیط زمینشناسی تشکیل اوپال
اوپال منشأ غیر معدنی دارد و در رسوبات دریایی سیلیسی آبهای عمیق تشکیل میشود. محیطهای کمفشار دماپایین محدودهای است که پوستههای سیلیسی جانوران در آن نهشته شده و مناسب برای تشکیل این کانی میباشد.
محل پیدایش اپال بیشتر در کشورهای: استرالیا، برزیل، مکزیک، آمریکا است اما در کشورهای دیگر نیز به میزان کمتر دیدهشده است.
نگهداری گوهرسنگ اوپال
همانطور که گفتهشد سختی این سنگ 6 در مقیاس موس میباشد که به نسبت سایر گوهرسنگها کمتر است. ازاینرو در نگهداری آن باید بسیار دقت شود زیرا با ضربه محکم شکسته شده و بهراحتی با اشیا سختتر خراش برمیدارد. همچنین اوپال به علت داشتن آب در ساختمان خود نسبت به حرارت زیاد حساس است و میتواند ترک بردارد. استفاده از گوهرسنگ اوپال بیشتر در زیورآلاتی مانند تاج و آویز گردن است چراکه نسبت به انگشتر و دیگر زیورآلات احتمال برخورد کمتری با اشیا سختتر دارند.